He kupu whakataki nā te Tumuaki
Read this page in English
Ka huri te kei o te waka ki te pae tawhiti
Kia hoe ngātahi ki te pae tata
Ki te whai ao, ki to ao mārama.
He rōpū tautoko tāngata a te Manatū Whakahiato Ora, ā, ko te oranga tangata o Aotearoa te uho o tā mātou e mahi nei. Ahakoa, rangatahi mai, pakeke mai, whaikaha mai, tauira mai, he mātua takitahi rānei e hiahia ana kia whai kāinga noho, he pūtea pakupaku te whiwhi, e kimi mahi ana, e kimi kaimahi ana rānei – kei konei te whānau o MSD māu.
E haere tonu nei tā mātou urupare ki ngā wero e puta tonu nei i te KOWHEORI-19. Ko te urutā ā-ao nei i whakapīroiroi ake i ngā oranga pīroiroi kē. I a au ka tuhi i tēnei kupu whakataki, e noho ana anō a Aotearoa i raro i ngā here o te noho rāhui, ā, ko ngā kaimahi a Te Manatū Whakahiato Ora kei konei e mahi ana, tō Te Manatū Whakahiato Ora kaha, ko tōna āheinga ki te mahi tahi me ngā ratonga kia tautoko nui i te hunga e tino hiahiatia ana i runga i te tere.
Kia tika te tautoko mō te hunga e tika ana, i te wā e tika ana
He tari ō mātou ki te tino nuinga o ngā wāhi o Aotearoa, ā, kua mārō ngā here rangapu, e taea ana e Te Manatū Whakahiato Ora te toro ki ngā hapori pānekeneke kia whai tautoko ki ērā e tino hiahia ana. Kua toro whānui atu mātou nā te āhei o te hunga ki te mahi me mātou mā te ipurangi i tawhiti rānei. Ahakoa, ngā wero i te tau rā – KOWHEORI-19, te kāinga koretanga i Rotorua, ngā whānau rawakore i Te Taitokerau, ngā waipuke i Te Tai Poutini – i a mātou ngā tāngata, ngā tūhonohono me ngā rawa ki te tautoko atu.
Me ngā tari o Te Manatū Whakahiato Ora ki te tino nuinga o ngā taone, e tūhono ana mātou ki ngā hapori puta i Aotearoa.
Ka mahi tahi ki te whakapai ake i te oranga o te hunga o Aotearoa
Ka tipu, ka whanake ana a Aotearoa, ka pērā hoki mātou. E mahi ana a Te Manatū Whakahiato Ora i ngā wāhi maha ake – ki ngā tāngata nui ake i o mua rā – hai tauira.
- Ka mahi tahi mātou me ngā rōpū hapori, ā, he pūtea ka toha e taea ai e rātou ngā hiahia o te hapori te whakatutuki
- I roto i te tau ka hipa, ka tūtaki au ki tāku kapa ārahi ki ngā hoa hapori neke atu i te 500 puta i te whenua, ā, nā ā rātou whakahoki kōrero e tautoko ai mātou kia mārama he aha e nui hira ana ki ō rātou nā whakaaro, nā konei ka tautoko ā mātou mahi ki roto o Pōneke.
- E whakakaha ana mātou i te hononga i waenga i te Māori me te Karauna – ka hui ai mātou me ngā rangatira o ngā iwi, he kaimahi kei ētahi marae e whai ratonga ana, ā, ka mahi tahi me ngā iwi, hapū ki te whakapai ake i ngā oranga o te Māori.
- Ko Te Manatū Whakahiatoa Ora te tūnga mahi matua ki te whakapakari i te noho ngātahi ā-iwi me tāna whāinga kia whakapiripiri ai a Aotearoa whai i muri i ngā mahi kōhuru i te mosques i Ōtautahi 2019.
- Ki Oranga Tamariki taha, e ārahi ana a Te Manatū Whahiato Ora i tētahi kaupapa ki te whakapai ake i te āhua o ngā mahi a ngā ratonga kāwanatanga ki te rāngai ā-iwi ki te tono ratonga
- Kotahi anake mātou o ngā umanga tekau e mahi tahi ana me tētahi Hinonga Tahi me ngā iwi, Māori me ngā hapori ki te whakakaha i ngā pūnaha whānau, pūnaha tūkino hoki.
- E tūhono ana a Te Manatū Whakahiato Ora i ngā Ratonga Tūmatanui i ngā rohe, ā, e whitu ō mātou rangatira ārahi e whai tūranga ana hei Kōmihana Ratonga Tūmatanui Ā-Rohe.
Ko te tautoko ā-pūtea, kimi mahi hei tino aronga mā mātou, kua kite mātou i te tipuranga nui i ā mātou tūranga mahi whānui ā-iwi
Pai haere ana ngā mahi, ā, he nui anō ngā mahi
I te 2020/21 he nui ake te hunga nā mātou o Te Manatū Whakahiato Ora i kuhu ki te ao mahi ki ngā tau 25 o mua ake nei ka hipa. I tutuki i a mātou nā te kaha aro ki ēnei:
- kia noho tonu te hunga ki te mahi
- kia whakahoki tere ake ngā tāngata ki te ao mahi
- te urupare ki ngā panonitanga mahi ringaraupā puta i te ao ahumahi, hei tauira:ka mimiti ngā mahi tūruhi otiia, ka nui ake ngā mahi ahuone, ā,
- ka whakarahi ake te kuhu ki ngā wheako-mahi me ngā whakangungu.
Ahakoa, ka kite mātou i tā mātou i whakaaro ai – te pikinga ake o ngā nama penihana, kāore i eke rawa ki ngā nama i whakapaetia. Nā te putanga atu i ngā penihana ki te ao mahi i āwhina ai te pānga o te pikinga hiahia ki ngā pūtea tautoko.
Me whai whakaaro tātou ki te mana o ngā mokopuna i roto i a tātou mahi katoa
He nui atu anō hei mahi – mō te Māori, Pasifika hoki, ā, mō te hunga ka roa e noho ana ki te pūnaha ora. E mōhio ana mātou, mēnā ka tautoko tētahi ki te ao o te rangatiratanga, he tautoko anō tērā i ngā whakatipuranga te haere ake nei.
He hua pai kē i whakatutuki i ō mātou tāngata, ahakoa ngā here pūnaha, tukunga hoki o te wā. Kei te hiahia mātou kia ngāwari ake ēnei, ā, kei te pae tata ka panonitia kia pai ake ai hei ngā tau te haere ake nei.
Te manaaki i tō tātou iwi
Kua noho whakamiharo au ki te manawaroa me te ngākau aroha o te iwi e mahi nei ki Te Manatū Whakahiato Ora, nā rātou nei i takitū ake ki te tautoko i ētahi kē nō rātou tonu anō ka noho me ngā pānga o te KOWHEORI-19 ki ō rātou nā ao. I tēnei tau ka pōhiritia e mātou ngā kaimahi hōu maha otiia, ka wehe ētahi atu anō ētahi kaimahi e arohanuitia ana. Ko te āhua o tā mātou whakapiripiri i ngā hau kino o te wā hei whakaāhua ko wai mātou me te nui o te manaakitanga kei roto i mātou.
Ko tētahi o ā mātou aronga, kia nui ake te whiwhi utu i ngā kaimahi kei te aroā kapa, ā, kia whai wāhi ai te katoa ki ngā tautoko whānui i te mahi. Kua tipu, kua tōnui ō mātou tūhono kaimahi kia manaaki, kia whakanuia rawatia e mātou tō mātou kanorautanga o te whānau o Te Manatū Whakahiato Ora
Kua tata atu ki taku tau whā tekau ahau e mahi ana i Te Manatū Whakahiato Ora, ā, nōku te whiwhi kia ārahina. He rōpū a Te Manatū Whakahiatoa Ora e pōhiritia ai ngā wero hōu. Tino whakahīhī ana au i ngā mahi e mahitia e ngā kaimahi i ia rā mō ia hapori i Aotearoa.
Debbie Power
Tumuaki, Te Manatū Whakahiato Ora