Tā mātou pūtake, me te ahunga rautaki

Read this page in English

I ngā tau tata ka taha, kua whakawhanake, ā, kua whakatinana iho mātou tā mātou Ahunga Rautaki, Te Pae Tawhiti, he mea tautoko mai e Te Pae Tata me te Tōnui Pasifika, ā mātou Rautaki Pasifika, Māori – Mahere Mahi anō hoki. Ko te uho ēnei o ā mātou mahi me mahi e mātou ki te whakatutuki a mātou putanga e toru, kia tautokona ngā iwi katoa o Aotearoa kia haumaru, kia kaha, kia rangatira anō hoki.

Tā mātou pūtake – tā mātou i konei

Manaaki tangata, Manaaki whānau – we help New Zealanders to be safe, strong and independent

Ka whakatairanga mātou i te whanaketanga ā-iwi, ā-hapori mā te tautoko kia whai hua te takitahi, ngā whānau, hapori anō hoki. Ka mahi mātou kia whai hua pai ki te toiora o te hunga i te rā nei me te anamata anō hoki.

Tā te whakamāoritanga nei o tā mātou tauākī pūtake, he whakamāoritanga ake nei kāore tonu he whakamāori ā-kupu Pākehā, ā, e whakaatu ana i te whakakotahitanga o tā mātou pūtake iho i te manaaki tangata, whānau me ngā hapori, tae ake ki ngā iwi katoa o Aotearoa.

 

Ā mātou putanga – ā mātou hiahia hei whakatutuki

Ko ā mātou putanga e toru ērā e whakatutuki ai mātou hei whakarawe i tō mātou pūtaketanga.

Ka riro i ngā iwi katoa o Aotearoa te tautoko e hiahiatia ana.

Me whakatakoto e mātou ngā ratonga otiia, tautoko ki ngā iwi katoa o Aotearoa e māraurau ana i raro i te ture, ā, kia noho mauri-tau ka whiwhi i a rātou he pūtea tautoko ina hiahiatia ana e rātou, tae ake ki ngā kāinga – kia mahana, kia maroke te āhua, ā, kia haumaru.

E manawaroa ana ngā iwi katoa o Aotearoa, ā, ka noho ki ngā hapori manaaki whai tautoko anō hoki.

E āhukahukangia ana e mātou te kanorau o tēnā, o tēnā, ngā whānau me ngā hapori e mahi nei mātou, ā, noho ngākau pono ana mātou ki te whakapai ake ō rātau nā toiora. E whakapai ake ana mātou i te tomonga ki ngā taputapu, pūkenga me ngā rauemi pēnei me te mōhiotanga pūtea, kia urupare pai ake ki ngā wero o te wā. Ka tautoko mātou i ngā hapori kia kotahi te āhua, kia tautoko hoki i te taikaha kore. Ka hiahia ana mātou mō te hunga kua wheakohia tēnei āhua, e noho wehi ana rānei – kia mōhio ai he ringa tautoko e wātea ana, ā, ki hea kimi ai i taua ringa tautoko.

Ka whai pānga pai ki ngā iwi katoa o Aotearoa ki te porihanga, ā, ka whakatutukihia ō rātou pitomata

Ka hiahia mātou kia whakapai ake ngā tāngata kia rite, kia tomo ki te ao mahi otiia, ka āhukahuka anō ka whai pānga te tangata mā te mahi tūao, mā te manaaki rānei i ngā whānau me ngā hapori kia mārama ai rātau ki a rātou wawata, ā, he aha ia e hira ana ki a rātou, tae ake ki tō rātou nā horopaki, ahurea me ngā ūara. Ka tautoko mātou kia tūhono te tangata ki ngā kaupapa angitu kia whakatutuki ā rātou whāinga, ka eke ō rātau nā pitomata me te puāwaitia, ā, ka whai pānga pai ki te poritanga.

Te Pae Tawhiti – tā mātou ahunga rautaki

Tā Te Pae Tawhiti he whakakanohi i tā mātou ahunga rautaki, ā, ka whakatakoto iho ngā panonitanga, e toru e whakatutuki ai a mātou putanga.

Ka whakarewaina Te Pae Tawhiti i te tau 2018, ā, tāna he tohu ai i tā mātou takune kia pai ake mātou mō ngā iwi katoa o Aotearoa. Ka whakatakohia te anga me pēhea e pai ake ai mō te taha toiora o te tangata, whānau me ngā hapori e mahi nei mātou. Te mutunga iho, e toru ōna panonitanga me panoni e mātou hei rōpū i ā mātou mahi katoa e whakatutuki ai a mātou putanga:

Mana manaaki

A parent and a child wrapped in a korowai.

He wheakotanga pai i ia te wā

Ka manaakitia te mana o te tangata ki te mahana, taringa whakarongo, whakaute, aroha, te ngākau huaki me te tōkeke, te tautoko tāngata, whānau me ngā haopri.

 

Kotahitanga

A kete.

He mahi ngātahi kia kaha ake te putanga

He kaha ake tatou mēnā ka mahi tahi tatou ki ngā whānau, hapū, iwi, ngā ratonga, ngā hapori me ētahi atu ūmanga kāwanatanga.

 

Kia takatū tātou

A kōmako (bellbird) perched on a branch.

E tautoko ana i ngā whanaketanga ā-iwi me ngā whanaketanga ohaoha kia toitū

Ka whakarite mātou i a mātou anō mō te anamata, ā, ko te whai kia titiro whakamua ki ngā hapori mō te whakawhanaketanga ā-rohe, whakawhanaketanga ohaoha. Kia pai ake ngā putanga whai mahi, ka tautoko mātou i ngā tāngata kia whai pūkenga mō mākete mahi o nāianei me anamata anō hoki.

E tautoko ana Te Pae Tawhiti a Te Pae Tata me te Tōnuitanga Pasifika, e tauawhi ai ngā panonitanga e takato ana i Te Pae Tawhiti, ā, e whakamāhuki ana e pēhea ai e pahawa mō te Māori otiia, ngā tāngata Pasifika.

Te Pae Tata – tā mātou rautaki Māori me te mahere mahi

Tā Te Pae Tata, tā mātou rautaki Māori me te mahere mahi, he whakatakoto e pēhea ai mātou e mahi me te Māori kia pai ake ai ngā putanga. He tō mai i ngā mātauranga, ngā wheako o te whānau, hapū, iwi nā rātou i hui tahi me mātou i tōna whakawhanaketanga ake, o ō mātou rōpū tuhotoro, ārahi, ā-roto, ā-waho me ō mātou tāngata e mahi tahi nei ki te Māori i ia rā. Ka whakakaha Te Pae Tata i te tirohanga Māori e kōtuitia ana ki Te Pae Tawhiti.

Tōnuitanga Pasifika – tā mātou rautaki Pasifika me te mahere mahi

Tā te Tōnuitanga Pasifika, tā mātou rautaki, mahere mahi anō hoki, he whakarite kia noho tuakana ai ō mātou tāngata Pasifika, whānau me ngā hapori ki a mātou ratonga whakawhanake, ngā whakaaro me ngā whakatau. Ka whakahōungia tēnei te āhua o ā mātou ratonga mō ngā iwi Pasifika, whānau me ngā hapori, kia noho haumaru, kia tōnui rawatia i Aotearoa nei.

Ka noho tahi te Tōnuitanga Pasifika ki te Te Pae Tawhiti, ā, he kīnaki i Te Pae Tata. He tauawhi i ngā panonitanga i whakamāhuki ake ki te Te Pae Tawhiti, ā, he āta tohu e pēhea ai e pahawa mō ngā tāngata Pasifika.

Ā mātou whakaawenga – ā mātou aronga nui

Ā mātou whakaawenga e hua ana ngā aronga e whā mō te wā waenga-tata i whakatakoto hei whakatutuki i a mātou putanga, ā, he whakakanohi tā mātou pānga ki ngā whakaarotau a te Kāwanatanga me te kaupapa o te whakapaitanga toiora.

  • He whakapai i ngā putanga tōkeke, mō te Māori tonu
  • Kia whakapono kahatia ake tā te hunga whakapono ki te pūnaha toiora
  • Ka whakapai ake te āhua o te tautoko
  • Kia mimiti te hunga e noho whakapāwera ana, kāore rānei e whai kāinga toka ana.
  • Kia mōhio ake, kia whai wāhi atu ki ngā momo tautoko
  • Kia mimiti te tūkino, ā, kia whakapai ake te kaha o ngā whānau me ngā hapori.
  • Kia whakapai ake ā mātou pānga ki te ahumahi, ā, te whakawhanaketanga rohe
  • Kia whakapai ake te tūhonohono i waenga i ngā ratonga kē me ngā rōpū.
  • Kia whakapai ake ngā putanga mahi mā ngā tū mahi toitū
  • Kia whakarite pai ake te tangata ki te ao mahi, mā roto mai i te whakangungu me te wānanga
  • Kia whakapai ake te āheinga o te tangata kia whai wāhi, whai-take ki te porihanga

Ngā whakaarotau a te Kapa Ārahi – he aha a mātou mahi e mahitia ana

Ka whakatakoto tā mātou Kapa Arahi i ngā whakaarotau e kite ai te ahunga mā ō mātou rōpū kamupene, ā, ka whakarārangi iho ā mātou mahi ki ā mātou pānga. Ka tō ai ngā whakaarotau e whakatakotohia ana e ō tātau Minita, tae ake ki ngā Tahua.

E rima ā mātou whakaarotau Kapa Ārahi i 2020/21.

  • He pūtea tautoko e māmā ai te tomonga
  • Kia whai kāinga ngā iwi
  • He whakahoahoa ki ētahi kē
  • Kia mahi tonu ai ngā iwi katoa o Aotearoa
  • He tautoko a Te Manatū Whakahiato Ora kia tautoko anō i a Ngai Aotearoa

E whakatako ana tā matou anga whakamua ki ēnei kei roto i ētahi wāhanga kē o tēnei pūrongo.

Footnotes

  1. Tirohia https://www.msd.govt.nz/about-msd-and-our-work/about-msd/strategies/te-pae-tawhiti/index.html